Historici hebben opgemerkt dat er geen politieke stroming zo nadrukkelijk bezig is met haar eigen verleden als de sociaaldemocratie. Er wordt veel geschreven en gesproken over het sociaaldemocratisch verleden en enige nostalgie is daarbij nooit ver weg. Vroeger, dat waren de tijden van echte strijd, van de opbouw van de verzorgingsstaat, van een partij vol van discussie en debat, van echt politiek leiderschap. Vroeger, toen had de PvdA haar veren nog.
De vraag hoe relevant dat verleden eigenlijk is voor de politieke discussies van vandaag en morgen wordt echter minder gesteld. Welke lessen vallen er te leren uit de ideologische en politieke geschiedenis van de sociaaldemocratie? Hoe verhield zij zich tot andere ideologische grootheden in Nederland, hoe verliep de ontwikkeling van haar achterban en hoe ingewikkeld is het politiek te bedrijven in de wetenschap dat je een ruim honderdjarige traditie vertegenwoordigd.
In het jaar dat de Banning Vereniging zelf honderd jaar bestaat gaan we gezamenlijk op zoek naar antwoorden op dit soort vragen. We doen dat met vier interessante sprekers in vier avonden in het najaar. De avonden beginnen om 18.00u met een eenvoudige broodmaaltijd en duren tot (ongeveer) 21.00u. Aanmelden kan via deze link of via de e-mail (info@banningvereniging.nl). Deelname aan de leergang kost 75 euro (25 euro voor minima en studenten). De leergang is erkend als officieel onderdeel van het scholingsaanbod van de Partij van de Arbeid, maar staat open voor iedere belangstellende. Ter voorbereiding worden steeds een of twee teksten aan deelnemers toegezonden.
Programma
Woensdag 25 september: De relevantie van vroeger voor nu? Geschiedenis, politiek en de toekomst van de sociaaldemocratie.
Sprekers: Herman Noordegraaf, emeritus hoogleraar diaconaat en kenner van de sociaaldemocratische traditie en Maarten van den Bos, historicus, secretaris Banning Vereniging en auteur van het komende november te verschijnen boek Geloven in het ideaal. Geschiedenis en actualiteit van de Arbeidersgemeenschap der Woodbrookers.
In de openingsbijeenkomst van de Banning Leergang 2019 maken we kennis met de geschiedenis van de sociaaldemocratie en meer specifiek met de rol en functie van het religieus socialisme daar binnen. Ook komt de vraag aan de orde op welke manier (delen van) dat verleden interessant kunnen zijn bij de ideologische en politieke heroriëntatie van de sociaaldemocratie anno nu.
Woensdag 9 oktober: Socialisme, sociaaldemocratie en de lokroep van het neoliberalisme. Over intellectuele tradities en de politieke praktijk.
Spreker: Merijn Oudenampsen, onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Doet onderzoek naar de geschiedenis van het neoliberalisme in Nederland en promoveerde op De conservatieve revolte.
In de tweede bijeenkomst van de leergang staat de recente geschiedenis van de sociaaldemocratie centraal. In hoeverre is de PvdA als vaandeldrager van deze traditie beïnvloed door of meegegaan met de opkomst van het neoliberalisme in Nederland? En wat is dat eigenlijk, neoliberalisme? Hoe zou de sociaaldemocratie zich tot die intellectuele stroming en haar politieke ideeën moeten verhouden en welke internationale voorbeelden zijn wat dat betreft interessant? Denk aan de opkomst van Bernie Sanders in de Verenigde Staten bijvoorbeeld. Maken we een revival mee van het (democratisch) socialisme?
Woensdag 30 oktober: Op zoek naar de kiezer. Waar is de achterban van de PvdA gebleven?
Spreker: Sarah de Lange, J.M. den Uyl-hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur.
Op de derde avond staat de vraag naar de ontwikkeling van de achterban van de PvdA centraal. De Nederlandse sociaaldemocratie kon van oudsher rekenen op een vast deel van het electoraat. In de zestiger jaren begon dat al wat te verbrokkelen, maar vanaf het begin van de jaren tachtig is ook in Europees perspectief een dalende trend zichtbaar. Waar is de achterban van de sociaaldemocratie gebleven, wat kunnen partijen doen om hun achterban vast te houden en heeft de opkomst van partijen als de LPF, de PVV en Forum voor Democratie nu echt een deel van de sociaaldemocratische kiezers naar rechts gedreven? En welke reactie past daar dan bij: opschuiven waar het gaat om standpunten rond migratie en integratie zoals sociaaldemocraten in Denemarken doen? Of juist niet? De nadruk leggen op sociaaldemocratische onderwerpen en vragen rond identiteit en burgerschap links (of beter: rechts) laten liggen? Of juist niet?
Woensdag 20 november: Besturen vanuit en namens een traditie. Interview met Wouter Bos.
We sluiten de leergang af met een blik op de politieke praktijk. Wouter Bos werd gevormd in een zowel door religie als sociaaldemocratie gestempeld milieu. Bij de eerste Banning Prijs zoals die in 1989 werd uitgeschreven kende de jury zijn essay Kiezen voor vrijheid een eervolle vermelding toe. Vervolgens was Bos onder meer Tweede Kamerlid voor de PvdA, staatssecretaris van Financiën in het tweede paarse kabinet, partijleider en fractievoorzitter, minister van Financiën en vicepremier en informateur van het kabinet Rutte-Asscher.
Met Wouter Bos gaan we in gesprek over de vormende kracht van de sociaaldemocratische traditie, maar ook over de spanning tussen de dagelijkse politieke praktijk en de ideologische en politieke traditie van waaruit je in de politiek zit. Wat zou naar zijn oordeel het gewicht moeten zijn van die traditie in het dagelijks politiek handelen en hoe ziet hij de toekomst van de sociaaldemocratie in het Nederland van nu.
Aanmelden voor de leergang kan via deze link of door te mailen naar info@banningvereniging.nl. Wacht niet te lang, want het aantal plaatsen is beperkt. Kosten voor deelname zijn 75 euro (25 euro voor studenten en minima). Dat is inclusief broodmaaltijd aan het begin van elke bijeenkomst. Locatie: Café Seven, Mariaplaats 7 te Utrecht. Meer informatie? Neem gerust contact op met Maarten van den Bos via info@banningvereniging.nl.