Essays, zo heeft de Franse schrijver Jean Paul eens opgemerkt, zijn eigenlijk dikkere brieven aan vrienden. Indachtig die gedachte een brief aan de vereniging. Terugschrijven? Neem contact op met de redactie.
Lieve verenigde mensen,
Er is niets zo moeilijk voor een vereniging als een vereniging zijn. Je begint zo goedgemutst met z’n allen, verenigd achter een ideaal, maar na een paar algemene ledenvergaderingen blijken er toch verschillende betekenissen aan dat ideaal te worden gegeven. Voor je er erg in hebt, heb je de eerste scheuring. De protestantse kerk weet er alles van, haar geschiedenis is er een van vermenigvuldiging door delen.
De PvdA is ondanks vele mogelijkheden tot scheuring nog steeds een vereniging. Ik denk ook dat we de 75 jaar gaan halen, in 2021. De vraag is alleen hoe groot we dan nog zullen zijn. En misschien nog wel belangrijker, of we met onze rode broeders en zusters op links ooit groter worden dan rechts. Zoals we nu met elkaar omgaan heb ik daar een hard hoofd in. Zo ongeveer alle verenigingen op links zijn drukker bezig elkaar te bestrijden dan een aansprekend links verhaal te vertellen. Terwijl rechts nog een borrel neemt en het er niet meer over heeft, dat meningsverschilletje, over, ja eh, waar hadden we het ook al weer over?
Een dwarsstraatje. Deze zomer bracht het gezelschap Vrij Links een manifest uit. De schrijvers vinden dat een vrij en onbelemmerd debat cruciaal is voor onze samenleving en dat links zich daar meer voor moet inzetten. Prima, zou je zeggen, vindt niet iedereen een vrij en onbelemmerd debat van grote waarde? Maar dat was niet het punt. De opstellers vinden dat links te veel de oren laat hangen naar conservatieve gelovigen, vaak te vinden in islamitische kringen. Wie precies binnen welke linkse partij de oren laten hangen naar conservatieve gelovigen werd niet geheel duidelijk. De aantijging joeg vervolgens veel linkse mensen op de kast, ook omdat ze regressief links werden genoemd. Over en weer beschuldigden mensen elkaar van verkapte moslimhaat of vergoelijking van achterlijke praktijken. Wat vervolgens de Vrij Links initiatiefnemers deed verzuchten dat links blijkbaar nog steeds geen vrij en onbelemmerd debat wil. Rechts stond schaterlachend terzijde omdat links onderling aan het vechten was over wie het meest voor vrijheid was.
Andere dwarsstraat, of misschien wel meer een hoofdweg in de linkse stammenstrijd; de arbeidsmarkt en de verzorgingsstaat. Verschillende bloedgroepen binnen de vakbeweging en de linkse partijen kunnen het maar niet eens worden over hoe de arbeidsmarkt en verzorgingsstaat bestand blijven tegen alle druk van buitenaf. Ondertussen ontstaan er steeds meer constructies waardoor het betalen van sociale premies wordt vermeden en hebben steeds minder mensen toegang tot de sociale zekerheid. De arbeidsmarkt flexibiliseert door, de pensioenpotten lopen leeg, de rechten en uitkeringen worden versoberd omdat het links niet lukt om tot een gezamenlijk voorstel te komen voor het geknabbel aan de verzorgingsstaat. Zodra iemand iets oppert over de neveneffecten van het ontslagrecht of het pensioenstelsel wordt diegene neergesabeld als een verderfelijke neoliberaal. Ikzelf heb vroeger lustig meegedaan met het hakken op de oude bonden, erken ik in deemoed. Rechts gaat ondertussen rustig door met het ontmantelen van de instituties van de verzorgingsstaat.
Nog een zijstraat dan. Het kinderpardon. Soms lukt het om kinderen een verblijfsvergunning te laten krijgen door de publiciteit te zoeken. Dat is niet altijd even prettig voor de kinderen in kwestie, maar als het helpt dan moet het maar. Hoe vervolgens de linkse oppositie de broeders en zusters van de linkse partijen die deelnemen aan de coalitie behandelt, daar lusten de honden geen brood van. Vaak wordt door een motie iedereen gedwongen kleur te bekennen. De politici in de coalitie moeten dan met pijn in het hart tegen een behartenswaardige motie stemmen, omdat dat nu eenmaal de afspraak was met de coalitiepartner. Alles voor het goede doel, zou je zeggen, maar is het nu nodig om karaktermoord op je linkse vrienden te plegen terwijl je precies weet in welke spagaat zij zich bevinden? Doordat het verenigd links niet lukt om een betere regeling af te dwingen voor deze kinderen is elk individueel geval een lijdensweg. Rechts wrijft zich in de handen omdat het debat weer niet over hen ging, over de hardvochtigheid van het willens en wetens uitzetten van gewortelde kinderen, maar over de vermeende hypocrisie van links.
Stel dat we zouden ophouden elkaar de maat te nemen. Stel dat we verenigd zouden zijn in de strijd tegen het rechts dat de verzorgingsstaat wil afbreken, vluchtelingen niet wil opvangen en liefst alle moslims over een kam scheert. Stel dat het ons zou lukken om niet elkaar de maat te nemen op het linkse gehalte, maar dat we al onze energie stoppen in een alternatief wenkend perspectief op links?
Stel dat alle lieve linkse mensen tot tien tellen voor ze schampere opmerkingen maken over elkaar, of eerst even slikken voor ze zeggen dat alleen hun versie van links de enige ware weg naar de heilstaat is? Ik prevel dit uiteraard ook tegen mezelf. De eerste steen kan ik niet werpen, zondaar dat ik ben.
Ik weet het. Dit lijkt onmogelijk. Links dat niet bezig is elkaar te onderzoeken op zuiverheid. Maar het is wel mogelijk. Het is rechts al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw gelukt om niet elkaar in alle onderlinge verschillen af te branden, maar eendrachtig een verhaal tegen links te hebben, samengevat met de beschuldiging ‘hypocriet’.
Misschien moeten we eerst nog dieper wegzakken in zetelaantallen. Helemaal geen arbeidersvuist meer kunnen maken om de lonen omhoog te krijgen. Misschien moeten we eerst nog meer afsplitsen in kleine, zuivere eenheden. Misschien vindt ooit een verlichte geest het meest zuivere linkse leerstuk waarin mens, milieu, buitenland en dier voor de volle honderd procent tot hun recht komen. Ik vrees dat het er altijd te veel zullen zijn, die zuiver linkse leerstukken.
Toch blijf ik hopen op en geloven in vereende linkse krachten. Ik heb hoop, geloof en liefde. Maar de grootste daarvan is liefde. Voor het linkse ideaal. En daarmee ook voor elkaar. Want de liefde voor het linkse ideaal hebben we allemaal.
Mei Li Vos