Margreeth de Boer (1939) was minister van VROM en burgemeester van Leeuwarden. Ze is sinds vijftien lid van de Banning Vereniging en haar voorlopers. Voor Tijd&Taak herlas ze twee boeken van Willem Banning.
Op mijn Sociale Academie hoorde Willem Bannings boek Hedendaagse Sociale Bewegingen tot de verplichte literatuur. Ik herlas het samen met De Dag van Morgen, geschreven tussen 1943 en 1945.
Ondanks het verouderde taalgebruik is de kern van Bannings filosofie nog actueel. Banning wilde christenen en humanisten verenigen in een personalistisch socialisme, althans voor zover humanisten niet bewust anti-godsdienstig of atheïstisch wilden zijn. Het ging hem in de woorden van de historicus Rob Hartman “om de geestelijke vrijheid en een harmonieuze relatie tussen het individu en de gemeenschap”. Daarbij is gemeenschapsvorming van essentieel belang. Banning citeert met instemming o.a. Hugo de Groot , Voltaire, Locke en Herman de Man, die allen op hun manier benadrukken dat de mens in de gemeenschap pas mens wordt. Vanuit deze tijd kan ik daar o.a. Zygmund Bauman aan toevoegen.
Multiculturele wijksamenlevingen
Bannings pleidooi voor gemeenschapsvorming is in onze actuele participatiemaatschappij nog steeds relevant. Uiteraard niet als onderdeel van onze nationale begrotingssystematiek, maar als een doorleefde verantwoordelijkheid jegens de ander. We worden elke dag weer opgeschrikt door jongeren die zich bij fundamentalistische bewegingen aansluiten. Jongeren die niet een vanzelfsprekende plaats in onze Nederlandse samenleving hebben gekregen. Er is de afgelopen twintig jaar met succes heel veel overheidsgeld geïnvesteerd in de verbetering van de fysieke omgeving van onze probleemwijken. Dat kwam het leefklimaat in die wijken zeer ten goede. Maar het bleven wijken voor allochtonen. Waar we niet in geslaagd zijn, is multiculturele (wijk)samenlevingen tot stand te brengen. Banning wilde christenen en humanisten verenigen. De uitdaging waar we nu voor staan is veel groter. Repressieve maatregelen tegen jongeren die onze maatschappij ondermijnen zijn helaas noodzakelijk, maar lossen het probleem niet op.
“Wie personalistisch denkt, herleidt economische, politieke en sociale vraagstukken tot geestelijke. Hem gaat het steeds om de mens geplaatst in verantwoordelijkheid en naastenliefde.”
We hebben behoefte aan een nieuwe Banning die de aanzet geeft tot een dialoog tussen migranten en autochtone Nederlanders. Banning geeft ons anno 2014 nog voldoende stof tot nadenken en hopelijk ook tot handelen.
door Margreeth de Boer
- Willem Banning, Hedendaagse Sociale Bewegingen (Arnhem: Van Loghum Slaterus, 1938)
- Willem Banning, De Dag van Morgen (Amsterdam: Uitgeverij Ploegsma, 1945)