Er zijn veel overeenkomsten tussen de waarden en de inspiratie die ik heb meegekregen vanuit mijn katholieke opvoeding, de drijfveren die me hebben gebracht tot mijn uiteindelijke beroepskeuze (huisarts) en mijn politieke overtuiging (de sociaaldemocratie) die me tot actief politicus maakten. Zowel binnen mijn opvoeding, bij mijn werk als arts en in mijn werk als gedeputeerde spelen waarheid, barmhartigheid, rechtvaardigheid en omkijken naar elkaar een belangrijke rol. Maar ook ‘heelheid’ is een begrip dat zich op het snijvlak van mijn levenslijnen bevindt.
In spirituele zin kan iemand heelheid voelen als de soms álles overstijgende ervaring zich één te voelen met iets, iemand, met de omgeving. Het is een rijk begrip, met verstrekkende gevolgen voor de manier waarop we kijken naar onszelf en naar elkaar. In cultureel-maatschappelijke zin zijn we ons tegenwoordig vaak juist meer bewust van onze individualiteit dan van onze verbondenheid. De ontwikkelingen in wetenschap en technologie hebben er onder andere toe geleid dat, ook in geneeskunde en zorg, het streven naar ‘heelheid’ dikwijls op gespannen voet staat met ‘zuivere objectiviteit’ en de scheiding tussen kennis en waarden.
Vaak bestaan er rondom hetzelfde begrip ‘heelheid’ juist ook heel andere verwachtingen bij burgers en patiënten. In extremis heb ik als huisarts een paar jaar terug met veel pijn en moeite een jong stel begeleid. Zij waren in verwachting van het eerste kind waarvan door de echodiagnostiek duidelijk was geworden dat het kerngezond maar met een onvolgroeid onderarmpje ter wereld zou komen. De ouders kozen voor abortus. Over “heelheid” gesproken….
Er is bijna geen beroep dat dichter bij mensen staat, waarmee je een mens en ook diens mens-zijn dichter benadert dan dat van huisarts. Op de grens van niet alleen het mens-zijn van de ander maar ook dat van jezelf. Daarin is de huisartsgeneeskunde bij uitstek een discipline die beoogt bij te dragen aan heelheid. Zowel binnen de patiënt – door de samenhang van meerdere orgaansystemen, van lichaam en geest te benadrukken. Maar ook door steeds te kijken naar de context waarin een aandoening plaatsvindt, waarin een mens leeft en functioneert. Juist in deze tijd waarin we ons opnieuw oriënteren op de inhoud van de zorg en op de zorg voor elkaar, moet ‘heelheid’ een belangrijke waarde zijn.
In de kleine geloofsgemeenschap waarvan ik lid ben, spraken we onlangs met elkaar over het thema ‘het delen van geloof’. Dat betekent: ook je eigen verantwoordelijkheid, je inspiratie, je lot verbinden met dat van anderen en met de wereld om je heen. Tot heil en heelheid voor allen.
Door Peter van Dijk, huisarts, oud-gedeputeerde in Limburg en lid van het partijbestuur van de PvdA