De Banning leergang 2017 gaat over burgerschap. Over de vraag wie we zijn, wat we doen, waar we zijn en wie er met ons mee mag doen als we onszelf aanduiden als ‘burger’. Of wellicht beter gezegd, als we door anderen zo worden genoemd. Want vooral in de politiek is de burger een hot item. Nieuw beleid? samen maken met de burger. Een andere verzorgingsstaat? Een grotere rol voor de burger. Vertrouwen in onze democratie en onze politiek? Een probleem van de burger. Over dit soort vragen gaat de leergang, met vier sprekers die een vooraanstaande rol spelen in het publieke debat over burgerschap in Nederland. Kom met hen meepraten! Aanmelden voor de Banning Leergang 2017 kan hier, of vul het formulier in onderaan deze pagina.

Inhoud

Burgerschap is een betwist begrip. Wat het betekent om ‘burger’ te zijn, welke rechten en plichten daarbij horen, waar we precies burger zijn, hoe we leren hoe dat zo ongeveer moet en wie er eigenlijk toegang heeft tot burgerschap zijn vragen met een enorme politieke lading. Tegelijkertijd is er in de politiek een enorm geloof in het oplossend vermogen van burgerschap. Modieuze termen als burgerbetrokkenheid, overheidsparticipatie en co-creatie liggen veel Nederlandse bestuurders voor in de mond bestorven en op allerlei plekken schieten de plannen om burgers meer te zeggen te geven als paddenstoelen uit de grond.

Veel van die initiatieven zijn interessant en belangrijk. In de dit jaar door de Banning Vereniging georganiseerde serie conferenties rond het thema Democratisch Nederland? komt dat ook wel terug. Maar de vraag wat we precies bedoelen met een begrip als burgerschap wordt eigenlijk zelden aan de orde gesteld. Daarmee blijft impliciet dat verschillende politieke stromingen een heel ander beeld hebben bij burgerschap. Dat is niet goed voor de discussie. Niet in meer abstracte zin, als het gaat over de meest wenselijke verhouding tussen overheid en inwoner of de toekomst van onze democratie, maar ook niet in meer concrete zin. In veel gemeenteraden bijvoorbeeld gaat het voortdurend over de betrokkenheid van inwoners, over co-creatie en overheidsparticipatie, maar zorgen onuitgesproken ideologische verschillen niet zelden voor spraakverwarring. Hetzelfde zien we in het onderwijs. Op alle mogelijke manieren wordt geprobeerd in scholen burgerschap te onderwijzen, niet zelden is dat ook een verplichting door de politiek opgelegd, maar hoe dat moet weet eigenlijk niemand.

Het gesprek in Nederland over burgerschap gaat daarmee over heel veel, en misschien daardoor ook wel over niets. Deze Banning Leergang is bedoeld voor mensen die de relevantie van dat gesprek zien, maar meer willen weten over de verschillende beelden van burgerschap, de sociaaldemocratische visie erop en de vragen en uitdagingen die daarbij horen. Samen gaan we in gesprek over burgerschap in modern Nederland.

Praktisch

De Banning Leergang 2017 vindt plaats op vier woensdagavonden – tussen 18.00 en 21.00 – in het centrum van Utrecht. Organisatie is in handen van Maarten van den Bos, secretaris van de Banning Vereniging. Voor vragen kun je contact opnemen via mvandenbos@banningvereniging.nl of 06-24204751. Opgeven voor de leergang kan via deze link. Het aantal plaatsen is beperkt, dus wacht niet te lang. Kosten voor deelname (inclusief broodmaaltijd) zijn 75 euro. Studenten en minima betalen 25 euro. De leergang is door de PvdA erkend als officieel onderdeel van haar scholingsaanbod en wordt jaarlijks ook door de Jonge Socialisten in de PvdA aan haar leden aanbevolen, maar staat open voor mensen met welke politieke of levensbeschouwelijke achtergrond ook. Aanmelden voor de leergang kan hier, of vul het formulier in onderaan deze pagina.

Bijeenkomsten

4 oktober 2017: Wat is eigenlijk een burger? Over politieke visies op burgerschap.

Met Menno Hurenkamp en Herman Noordegraaf. In de openingsbijeenkomst van de leergang buigen we ons over de vraag naar de betekenissen van het begrip burgerschap. Waar staat dat begrip voor, hoe wordt het gebruikt en welke verschillen zijn er tussen ideologische stromingen in Nederland. En hoe is het moderne politieke debat over burgerschap precies te duiden? Welke vragen en opvattingen staan daarin centraal en waarom?

Spreker is Menno Hurenkamp, is publicist en onderzoeker en onder meer hoofdredacteur van Socialisme en democratie. Op 7 juni jongstleden promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam op het boek Met opgeheven hoofd. Sociaal burgerschap aan het begin van de 21e eeuw. Daarin betoogt hij dat de politiek Nederlanders uitnodigt tot een actief burgerschap om zo een oplossing te vinden voor de uitdagingen van individualisering en globalisering. Daarmee is het begrip burgerschap niet langer een tegenwicht tegen de macht van de markt of de staat. En juist daar is burgerschap tot ook voor bedoeld. Eerder publiceerde Hurenkamp boeken over individualisering, politiek en vooruitgang.

Een co-referaat wordt verzorgd door Herman Noordegraaf, emeritus hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit, kenner van de geschiedenis van het religieus socialisme in Nederland en langjarig voorzitter van het Trefpunt PvdA en Levensovertuiging.

11 oktober 2017: Waar zijn we burgers en waar zijn we thuis? Grenzen tussen publiek en privé.

Met Erik Borgman. In deze bijeenkomst staat de vraag waar we eigenlijk worden aangesproken als burger centraal. Is dat als we ons actief bemoeien met politiek, de samenleving of onze woonomgeving? Is dat altijd, of alleen soms? Is dat ook het geval als we thuis voor een zieke partner, ouder of kind zorgen? Is dat in de kerk of in een politieke vereniging? Of is het overal en nergens? En als we burger zijn in de kerk én de politiek, botst dat dan niet met elkaar?

Spreker is Erik Borgman, theoloog en hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. Borgman schreef veelvuldig over de rol van religie en kerken in het publieke domein. Recent publiceerde hij het boek Leven van wat komt, waarin hij een visie ontwikkeld op wat hij contemplatieve politiek noemt. In het boek gaat hij in op tal van urgente maatschappelijke kwesties, van het vluchtelingenvraagstuk tot de toegankelijkheid van de publieke ruimte en het maatschappelijk debat. Borgman is lekendominicaan en werd in 2008 door weekblad Vrij Nederland uitgeroepen tot een van de tien meest inspirerende denkers van Nederland.

1 november 2017: Waar worden we burgers? Over burgerschapsonderwijs.

Met Bram Eidhof. Hoe belangrijker burgerschap door de politiek gevonden wordt, hoe meer er wordt vastgesteld dat we mensen tot burger moeten opvoeden. Maar hoe en waar doe je dat precies? Die taak is vooral bij scholen neergelegd, maar in het onderwijs leeft de vraag hoe daaraan nu precies invulling te geven. Hoe voeden we mensen op tot democratische burgers? En wie is daarvoor verantwoordelijk? En hoe meten we of het eigenlijk een beetje wil lukken?

Spreker is Bram Eidhof, onderwijssocioloog, werkt bij het Instituut voor Publieke Waarden als actieonderzoeker. In die hoedanigheid maakt hij onder andere in samenwerking met scholen programma’s om burgerschap en democratie een steviger plek te geven in hun onderwijs. Eidhof promoveerde in 2016 aan de Universiteit van Amsterdam op een proefschrift over burgerschapsonderwijs in Nederland.

15 november 2017: Wie mag er burger zijn? Over diversiteit en toegang tot ‘ons’ burgerschap.

Met Monique Kremer. In de afsluitende bijeenkomst van de leergang gaan we in op de toegankelijkheid van burgerschap. Van wie is dat eigenlijk? Van mensen die hier geboren zijn of ook van mensen die van elders komen? En vanaf wanneer dan? En op welke voorwaarden? Als mensen middels een participatieverklaring de hier geldende kernwaarden onderschrijven? Of als ze de taal spreken? Of misschien wel nooit helemaal, eigenlijk? En als mensen er dan bij mogen horen, is dat dan volledig of voorwaardelijk, helemaal of een beetje. En wat betekent het als mensen toegang krijgen tot burgerschap?

Spreker is Monique Kremer. Zij is sociale wetenschapper en politicologe en werkte een carrière lang aan vraagstukken op het snijvlak van diversiteit, de verzorgingsstaat en burgerschap. Op dit moment is zij senior wetenschappelijk medewerker bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. In die hoedanigheid was zij onder meer (mede)verantwoordelijk voor het rapport Voor de zekerheid over de moderne organisatie van arbeid. Ook is zij hoogleraar actief burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam, een positie die zij aanvaardde met de oratie Een verbindende verzorgingsstaat. Over burgerschap, zorg en (super)diversiteit.

Toekomstmuziek

2017 is voor de Banning Vereniging een jaar waarin de met elkaar verweven thema’s burgerschap en democratie centraal staan. Beide thema’s willen we met elkaar verbinden tijdens een werkconferentie in december of januari waarin we met verschillende groepen mensen proberen de resultaten van de conferenties rond het thema Democratisch Nederland? samen te brengen in een analyse of manifest over de verhouding tussen overheid en inwoner in Nederland. Alle deelnemers aan de leergang zijn van harte uitgenodigd die dag mee te denken.

Bovendien vindt op 21 februari 2018 de eerste Banning Lezing plaats, in de Rode Hoed te Amsterdam. Spreker is Lodewijk Asscher. Deelnemers aan de leergang zijn ook van harte uitgenodigd om deze lezing bij te wonen.

Aanmelden kan via deze link, of vul onderstaand formulier in: